Choć Polska może się pochwalić wieloma wybitnymi matematykami, mającymi osiągnięcia na skalę światową, to w powszechnej świadomości funkcjonuje głównie trzech – to współautorzy złamania szyfru „Enigmy”: Marian Rejewski, Jerzy Różycki i Henryk Zygalski. Warszawiacy mogą jeszcze kojarzyć wybitnego matematyka Stefana Banacha, który ma poświęconą mu dużą ulicę na Ochocie.

Do grona wybitnych matematyków z własną ulicą w Warszawie dołączy wkrótce Profesor Andrzej Mostowski (1913-1975). Rada Warszawy na wczorajszej sesji zdecydowała o upamiętnieniu jego nazwiskiem drogi biegnącej pomiędzy ulicami Pory i Białej Koniczyny, kilkaset metrów od siedziby stacji Canal+ przy Sikorskiego, w okolicach Toru Stegny. - Naukowiec, przez całe życie związany z Warszawą, mieszkał od końca II wojny światowej aż do śmierci na mokotowskim osiedlu Sadyba – czytamy w uzasadnieniu.

Kilkudziesięciu matematyków podpisuje się pod petycją

- Chciałam, by ta ulica powstała na Sadybie, ale rozumiem, że mogłam liczyć tylko na ulicę, gdzie powstają nowe osiedla – mówi inicjatorka nadania nazwy, córka Maria Mostowska.

Starania o nadanie nazwy zaczęła w lecie ubiegłego roku. Na właściwą ścieżkę skierowała ją naczelniczka wydziału promocji komunikacji społecznej w urzędzie Mokotowa, Ewa Bujalska. Obie panie poznały się, kiedy pani naczelnik kilka miesięcy wcześniej wraz z burmistrzem Rafałem Miastowskim złożyła wizytę jej matce, też Marii z okazji jubileuszu 100-lat życia.  Sam wniosek pomogła jej napisać urzędniczka z dzielnicy Mokotów.

Zanim jednak Maria Mostowska trafiła do urzędu, postanowiła zebrać pod petycją podpisy kilkudziesięciu matematyków. W ich zebraniu pomogła jej bratowa, profesor UW, Agnieszka Mostowska.– Podpisy te bardzo się przydały. Na każdym zebraniu w Radzie Warszawy robiły duże wrażenie. Później chciałam jeszcze zebrać podpisy od mieszkańców. Okazało się jednak, że nie będą potrzebne, bo te od matematyków wystarczą – wyjaśnia.

Ładna ulica między nowoczesnymi blokami

Po pewnych perypetiach, wniosek Marii Mostowskiej trafił na jesieni na szybką ścieżkę proceduralną. 6 grudnia ubiegłego roku pozytywnie zaopiniował go Zespół Nazewnictwa Miejskiego, 10 stycznia tego roku to samo zrobiła Komisja ds. Nazewnictwa Miejskiego Rady Warszawy, a 13 lutego - Rada Dzielnicy Mokotów. Zwieńczeniem tej drogi było głosowanie radnych na sesji Rady Warszawy 14 marca 2024.  – Ale to jeszcze nie koniec – przekonywała nas inicjatorka, niedowierzając, że formalnie wczoraj zapadła ostateczna decyzja. Teraz Zarząd Dróg Miejskich musi już tylko przygotować i zainstalować tabliczkę z nową nazwą ulicy, co oszacowano na wydatek rzędu 3 tys. zł.  

- Byłam tam kilka miesięcy temu na rowerze. Ładna ulica między nowoczesnymi blokami – mówi pani Maria, juniorka. Nie planuje jednak zorganizować specjalnego wydarzenia ze znajomymi czy sąsiadami z okazji ustawienia tabliczek na ulicy.  - Będę się cieszyć dopiero, jak zobaczę tę ulicę z tabliczkami – mówi.

Wraz z córką będzie się cieszyć również żona matematyka, żyjąca do dziś 102-letnia Maria Mostowska (matka i córka noszą to samo imię i nazwisko). Dzisiejsza seniorka wzięła ślub z Andrzejem Mostowskim w 1944 roku. Dwa lata później, w 1946 sprowadzili się do jej rodzinnego mieszkania w domu oficerskim przy Powsińskiej na Sadybie. Tu przyszły na świat ich córka, Maria, oraz dwóch synów, Tadeusz i Jan. Andrzej Mostowski mieszkał w tym samym miejscu na Sadybie od 1946 do momentu jego śmierci w 1975.

Kim był Andrzej Mostowski

Andrzej Mostowski był jednym z najwybitniejszych polskich logików i specjalistów w zakresie teorii mnogości. Jeszcze przed wojną studiował na Uniwersytecie Warszawskim, ale także na uniwersytecie w Wiedniu i politechnice ETH w Zurychu (obecnie w światowych rankingach uważanej za najlepszą politechnikę w Europie i jedną z najlepszych na świecie).

Od 1946 aż do śmierci pracował na Uniwersytecie Warszawskim – od 1947 jako profesor nadzwyczajny, a od 1951 jako profesor zwyczajny. Uczył też i pracował w najważniejszych ośrodkach naukowych na świecie. W roku akademickim 1948/1949 pracował w Instytucie Studiów Zaawansowanych w Princeton, w 1958–1959 wykładał na Uniwersytecie Kalifornijskim w Berkeley, a w 1969–1970 w All Souls College w Oksfordzie w Wielkiej Brytanii. Wykładał: też we Francji (Sorbona), Włoszech (Florencja, Genua), Kanadzie (Waterloo, Vancouver) i Australii (Victoria). W 1973 został członkiem Fińskiej Akademii Nauk.

Zostawił po sobie wiele podręczników i publikacji naukowych, ale także własne modele i metody teoretyczne, które noszą jego nazwisko i są stosowane do dziś (twierdzenie Ehrenfeuchta-Mostowskiego, hierarchia Kleene-Mostowskiego, hierarchia Davisa-Mostowskiego, metoda Fraenkla-Mostowskiego, kolaps Mostowskiego).

Mostowski zmarł niespodziewanie w drodze na konferencję w Ontario, gdzie miał wygłosić wykład na Simon Fraser University.