Rozpisanie tego przetargu zapowiadali stołeczni urzędnicy od dawna. We wrześniu ubiegłego roku taką obietnicę złożyły publicznie Justyna Glusman – dyrektorka-koordynatorka ds. zrównoważonego rozwoju i zieleni oraz Marlena Happach – dyrektorka biura architektury i planowania przestrzennego.

Na wrześniowym proteście przy Jeziorku Czerniakowskim Happach mówiła: – W listopadzie chcemy zlecić przygotowanie koncepcji układu hydrologicznego, który ma zasilać Jeziorko. Czekamy z tym do listopada, bo wtedy mamy odebrać opracowanie hydrologiczne dla całej Warszawy. Do tego czasu chcemy jednak z tym zespołem przygotować założenia koncepcji – zapowiedziała szefowa biura architektury.

Ostatecznie na ogłoszenie przetargu trzeba było czekać aż do 18 listopada … następnego roku, 2020.

Żeby nic nie umknęło

- Zainteresowanie przetargiem przerosło moje oczekiwania – mówi członkini komisji przetargowej ze strony społecznej, architekt krajobrazu z Towarzystwa Miasto Ogród Sadyba, Katarzyna Molska. – Mimo braku rozgłosu w mediach, do dziś dokumentację przetargową pobrało już około 10 wykonawców – dodaje.

Co rzadko się zdarza w przetargach z udziałem strony społecznej, Molska jest zadowolona z zapisanych wymagań. – Najważniejsze, aby wykonawca miał zespół doświadczonych specjalistów z wielu różnych dziedzin, którzy są w tym tematach na bieżąco. Żeby nic nam nie umknęło. To naturalne, że specjalista hydrolog będzie analizować sprawy pod swoim kątem, specjalista od ryb pod swoim, a ten od roślin jeszcze pod swoim – dopiero z połączenia indywidualnych ocen specjalistów od różnych dziedzin można wysnuć sensowne wnioski. Dlatego cieszę się, że taki właśnie szeroki zespół specjalistów z aktualnym doświadczeniem został wpisany jako wymóg do przetargu – mówi Katarzyna Molska.

Cztery etapy

Tytuł przetargu nie pozostawia złudzeń o to, jaki ma cel i zakres. - Koncepcja zagospodarowania i odprowadzania wód opadowych i roztopowych dla obszaru Łuku Siekierkowskiego, ze szczególnym uwzględnieniem źródeł i sposobu zasilania w wodę akwenu rezerwatu przyrody „Jeziorko Czerniakowskie”. – Ewidentnie celem jest Jeziorko Czerniakowskie, ale zasięg opracowania jest znacznie szerszy, bo obejmuje obszar między Powsińską i Wisłą, i między Wilanowem i Augustówką a Trasą Siekierkowską.

Zgodnie z ogłoszeniem ratusza, w ciągu 19 miesięcy ma powstać dokument, którego autorzy wskażą najlepsze rozwiązania doprowadzenia wody do Jeziorka Czerniakowskiego, określą najlepsze rozwiązania prawne i finansowe oraz przygotują harmonogram realizacji.

Prace w ramach koncepcji podzielone zostały na cztery etapy. W pierwszej fazie, trwającej 7 miesięcy, powstanie diagnoza sytuacji. Wykonawca określi szczegółowe granice zlewni i oceni poszczególne tereny pod względem przepuszczalności. W dużej mierze będzie to inwentaryzacja obecnego stanu, analiza obszaru i urządzeń, takich jak kanały zasilania (Główny „A”, Sielecki i Siekierkowski).

W drugiej fazie diagnozy, trwającej kolejne 6 miesięcy, autorzy przeanalizują sposób aktualnego zasilania w wodę Jeziorka Czerniakowskiego. Wskażą źródła oraz wielkość dopływu z każdego z nich.

Dopiero po 13 miesiącach autorzy koncepcji zakończą opisywanie obecnej rzeczywistości i przejdą do analizy możliwości i potrzeb w zakresie zagospodarowania i odprowadzenia wód opadowych i roztopowych z omawianego obszaru, czyli do stworzenia właściwej koncepcji. W przetargu urzędnicy założyli, że naczelną zasadą będzie utrzymanie wód opadowych i roztopowych tam, gdzie one powstaną. Dopiero nadmiar tych wód będzie mógł być kierowany do zasilania Jeziorka Czerniakowskiego. Jednym z rozpatrywanych źródeł zasilania będzie kaskadowy system zbiorników, zlokalizowany na obecnych łąkach na północ od Jeziorka Czerniakowskiego. Powstanie takie systemu (wraz z kanałami, rowami, zbiornikami) zapisano w planie miejscowym Czerniakowa Południowego. Dopiero jego stworzenie pozwoli deweloperom ruszyć z budową bloków i domów, rozrysowanych w planie.

Wykonawcy koncepcji będą mieli za zadanie również przeanalizować kilka konkretnych rozwiązań. W ogłoszeniu przetargowym mowa jest m.in. o „możliwości zasilania Jeziorka Czerniakowskiego poprzez odwrócenie biegu Kanału Siekierkowskiego i wykonanie budowli rozrządowej piętrzącej na Kanale Głównym „A” na terenie ogródków działkowych w rejonie ul. Melomanów w Warszawie”. Drugim rozwiązaniem, który autorzy koncepcji będą musieli przeanalizować, jest „możliwość spiętrzenia wód gruntowych w okolicy Jeziorka Czerniakowskiego i wpływu takiego działania na poziom wody w zbiorniku.”

Każde z rozwiązań musi uwzględniać sposób uzdatnienia i podczyszczenia wód przed ich wprowadzeniem do Jeziorka Czerniakowskiego. Chodzi o to, by doprowadzając wodę do zbiornika nie pogorszyć jej jakości i nie zabić istniejącej już roślinności i roślin wodnych.

W fazie trzeciej prac koncepcyjnych wykonawca musi przedstawić rozwiązania prawne i finansowe, które pozwolą zrealizować koncepcję. Musi też przedłożyć harmonogram realizacji rekomendowanych rozwiązań. Co ważne, rozwiązania nie będą dotyczyć tylko stworzenia nowego systemu hydraulicznego, doprowadzającego wodę do Jeziorka Czerniakowskiego, Będą również obejmowały działania, dzięki którym będzie można odbudować zanikłe zbiorowiska roślinności wodnej i nabrzeżnej zbiornika Jeziorka. Wykonawca koncepcji będzie musiał również przedstawić propozycję monitoringu i kontroli wprowadzanych rozwiązań.

Po czterech miesiącach tworzenia właściwej koncepcji, ostatnie dwa miesiące przeznaczono na zatwierdzenie koncepcji przez wszystkie potrzebne gremia i instytucje.

Dlaczego na powstanie koncepcji trzeba czekać aż tak długo? – Większość czasu zapisanego w przetargu, bo ponad rok, ma zabrać diagnoza obecnej sytuacji. Nie chodzi tu jednak wyłącznie o analizę istniejących dokumentów, ale zdobycie nowych danych – takich, które pochodzą z całego roku kalendarzowego, z różnych pór roku. A na zebranie danych z całego roku trzeba poczekać … rok – śmieje się Molska.

Rozstrzygniecie za dwa dni

Przetarg ogłoszono 18 listopada. Na zapoznanie się z warunkami ratusz dał wykonawcom nie tydzień, jak zdarza się najczęściej, lecz aż trzy tygodnie. Może to świadczyć o tym, jak bardzo zamawiającemu zależy na zgromadzeniu jak największej liczby wykonawców do tak nietypowego, kompleksowego zadania. Inna rzecz, że dokumenty przetargowe to opasła księga, której przestudiowanie wymaga czasu.

Termin złożenia dokumentów przetargowych mija w najbliższą środę, 9 grudnia o godz. 12.00.

Zakres merytoryczny przetargu 

Ze względu na słabą dostępność ogłoszenia przetargowego, poniżej zamieszczamy pełną treść wymogów dotyczących merytorycznego zakresu opracowania.

2. Zakres merytoryczny opracowania

2.1. Etap I – Diagnoza cz. 1

2.1.1. Charakterystyka obszaru i najbliższej okolicy, uwzględniająca stan aktualny.

2.1.2. Szczegółowy podział hydrograficzny z naniesieniem granic zlewni wraz z identyfikacją teren sąsiadującego, wchodzącego w skład zlewni Jeziorka Czerniakowskiego, wykonane w oparciu
m.in. o numeryczny model terenu, Mapy Podziału Hydrograficznego Polski oraz uzupełniające pomiary geodezyjne i wizje terenowe.

2.1.3. Analiza hydrologiczna i hydrogeologiczna terenu pod kątem oceny zdolności przepuszczalności gruntów, formowania spływów powierzchniowych, występowania zastoisk wody. Analiza musi być wykonana na podstawie dostępnych materiałów, ze szczególnym uwzględnieniem udokumentowanych pomiarów z istniejących piezometrów oraz w oparciu o skaning laserowy powierzchni przepuszczalnych lub pozyskanie danych dotyczących powierzchni przepuszczalnych metodami równoważnymi o analogicznej dokładności i zakresie wyników,
np. mapy glebowe, wyznaczenie wskaźników CN (numer krzywej „Curve Number”).

2.1.4. Analiza hydrauliczna kanałów: Głównego „A”, Sieleckiego, Siekierkowskiego z określeniem przepływów maksymalnych, przy uwzględnieniu istniejących budowli ograniczających przepływ (rurociągi, przepusty) oraz w węzłach charakterystycznych na połączeniach ww. urządzeń wodnych. W ramach analizy należy uwzględnić istniejące miejsca odprowadzenia wód opadowych i roztopowych, realizowane na podstawie pozwoleń wodnoprawnych oraz podłączenia kanalizacji deszczowej, będącej we władaniu np. MPWiK w m.st. Warszawie S.A., Zarządu Dróg Miejskich. Należy wykonać profile podłużne kanałów: Głównego „A”, Sieleckiego, Siekierkowskiego w odcinkach max co 200 m.

2.1.5. Inwentaryzacja oraz ocena stanu technicznego istniejącego systemu odprowadzania wód opadowych i roztopowych, wykonana na podstawie dostępnych materiałów, wizji terenowych
i bezpośrednich pomiarów geodezyjnych. Inwentaryzacja musi uwzględniać podział na urządzenia kanalizacji deszczowej, kanalizacji ogólnospławnej, zbiorniki wodne, kanały, rowy oraz cieki naturalne, stanowiące odbiorniki wód opadowych i roztopowych oraz związane z nimi urządzenia wodne. Identyfikacja właścicieli i zarządców ww. elementów systemu, w podziale na osoby fizyczne, mienie Skarbu Państwa oraz mienie m.st. Warszawy.

2.1.6. Ocena przepustowości obecnego systemu służącego do odprowadzenia i zagospodarowania wód opadowych i roztopowych (kanalizacji deszczowej i urządzeń wodnych będących odbiornikami tych wód).

Etap II - Diagnoza – cz.2

2.1.7. Analiza sposobu aktualnego zasilania w wodę Jeziorka Czerniakowskiego, ze wskazaniem źródeł i określeniem wielkości dopływu z poszczególnych źródeł. Oceną aktualnych warunków i dynamiki zasilania Jeziorka oraz odpływu powierzchniowego i podpowierzchniowego, z uwzględnieniem Kanału „W”, w pełnym roku hydrologicznym. W przypadku posiadania przez Wykonawcę ww. danych pozyskanych w okresie nie dłuższym niż 3 lata wstecz, możliwe jest skrócenie okresu obserwacji do niezbędnego minimum.

2.1.8. Identyfikacja czynnych zlewni zdrenowanych oraz istniejących zrzutów z tych zlewni do urządzeń wodnych w zlewni Jeziorka Czerniakowskiego.

2.1.9. Określenie bilansu wód opadowych i roztopowych dla standardowych natężeń, czasów trwania i częstości opadu, przyjmując wartości oczekiwane w przyszłości, tj. do roku 2050, obliczone w oparciu o dane historyczne, co najmniej z ostatnich dziesięciu lat. Obliczenia można oprzeć m.in. o dane zawarte w Strategii adaptacji do zmian klimatu dla m.st. Warszawy do roku 2030 z perspektywą do roku 2050. Miejski Plan Adaptacji.

2.1.10. Identyfikacja obszarów bezodpływowych i zagrożonych podtopieniami przy opadach
o natężeniu Q2%, Q3%, Q5% oraz Q10% oraz prognozowanych opadów deszczu do roku 2050 zgodnie z przyjętym scenariuszem zmian klimatu. Niezbędne jest przyjęcie co najmniej jednego scenariusza zmian klimatu, a w tym zakładającego średni poziom zmian klimatu, np. RCP4.5 zgodnie z 5 Raportem IPCC (Intergovermental Panel on Climate Change) wraz z określeniem poziomu ryzyka wystąpienia szkód dla poszczególnych natężeń opadu.

2.1.11. Ocena aktualnego stanu interakcji pomiędzy elementami środowiska abiotycznego
a zespołem organizmów fito- i zooplanktonu zasiedlających akwen obejmująca minimum:

- rozpoznanie aktualnych warunków termiczno-tlenowych i chemizmu wód zbiornika,
- struktury i stanu zespołu organizmów planktonowych,

- badanie chemizmu osadów dennych i tempa sedymentacji w kontekście eutrofizacji jeziora, w pełnym okresie wegetacyjnym. W przypadku posiadania przez Wykonawcę ww. danych pozyskanych w okresie nie dłuższym niż 3 lata wstecz, możliwy jest okres skrócenia tego czasu do niezbędnego minimum.

2.1.12. Analiza aktualnego stanu fauny oraz roślinności wodnej i nabrzeżnej zbiornika Jeziorko Czerniakowskie.

2.1.13. Analiza właściwości chemicznych oraz temperatury wód zasilających w przypadku planowanego wprowadzenia ich do akwenu.

2.2. Etap III - Część koncepcyjna

2.2.1. Analiza możliwości i potrzeb zagospodarowania i odprowadzenia wód opadowych i roztopowych z omawianego obszaru, przy uwzględnieniu:

- ustaleń miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego Czerniakowa Południowego i mpzp rejonu Augustówki, część I - w rejonie ul. Antoniewskiej,

- założeń i wytycznych dla obszarów objętych uchwałami o przystąpieniu do sporządzenia mpzp.

Ocena możliwości dostępu lub pozyskania dostępu do gruntów niezbędnych do wykonania zaproponowanych rozwiązań wraz ze wskazaniem przyszłych działań, mających na celu wykonanie systemu zagospodarowania i odprowadzenia wód opadowych i roztopowych w analizowanym rejonie, przy uwzględnieniu następujących założeń:

1. wody opadowe i roztopowe należy zagospodarować w pierwszej kolejności w miejscu ich powstania,
2. nadmiar wód, niemożliwych do zagospodarowania w miejscu powstania, należy kierować
   do zaprojektowanego układu wodnego (wg pkt d i e), z ewentualnym wykonaniem przelewów awaryjnych do Kanału Głównego „A”, z uwzględnieniem jego przepustowości. Określić należy właściwy współczynnik spływu dla każdej zlewni cząstkowej oraz przyjąć natężenie deszczu miarodajnego powyżej 131 l/s*ha,
3. projektowany układ wodny powinien zapewniać możliwość odbioru nadmiaru wód opadowych i roztopowych ze wszystkich nieruchomości zlokalizowanych w jego zlewni,
4. elementy układu wodnego należy zaprojektować z uwzględnieniem konieczności zretencjonowania wód w przypadku wystąpienia opadów nawalnych, o wartości natężenia co najmniej 300 l / s / ha,
5. system odprowadzania wód układem zbiorników winien być zaprojektowany jako grawitacyjny, przelewowy, szeregowy i kaskadowy,
6. koncepcja zbiorników, w ramach układu wodnego, powinna być oparta na zielono-błękitnej infrastrukturze z uwzględnieniem lokalnych rozwiązań technicznych, m.in. ogrody deszczowe, niecki zalewowe z wykorzystaniem bioretencji i procesów infiltracyjnych itp.,
7. dla podczyszczania wód należy przewidzieć jako podstawowe zastosowanie obiektów / urządzeń hydrofitowych, w przypadku braku możliwości zastosowania powyższego rozwiązania dopuszcza się inne sposoby podczyszczania,
8. przy projektowaniu zbiorników, w pierwszej kolejności, stosować należy rozwiązania oparte na ziemnych zbiornikach otwartych z możliwością infiltracji wód do gruntu oraz z wykorzystaniem nasadzeń roślinności hydrofitowej. Powstałe zbiorniki wodne posłużą, jako źródło wody dla roślin i zwierząt w mieście, przyczyniając się do zwiększania bioróżnorodności i poprawy warunków przyrodniczych. W przypadku braku możliwości zastosowania zbiorników z możliwością infiltracji do gruntu, należy brać pod uwagę możliwość retencjonowania wód w zbiornikach ze szczelnym dnem (dodatkowe funkcje rekreacyjne, woda do podlewania).

Przeprowadzona analiza powinna uwzględniać maksymalne możliwości i potrzeby zagospodarowania wód opadowych i roztopowych w miejscu ich powstawania oraz ich gromadzenie w celu docelowego zasilania Jeziorka Czerniakowskiego. Należy wziąć pod uwagę problematykę odwodnienia dróg oraz rezerwę w kanalizacji deszczowej na sytuacje nadzwyczajne. Przy opracowaniu analizy należy także uwzględnić:

- zarządzenie nr 9 Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Warszawie z dnia 18 maja 2012 r. w sprawie ustanowienia planu ochrony dla rezerwatu przyrody „Jeziorko Czerniakowskie”, w szczególności konieczność dodatkowego zasilania akwenu rezerwatu wodami odpowiedniej jakości i ilości spoza jego zlewni oraz nie pogarszania istniejących warunków hydrologicznych w obrębie zlewni jeziorka,

- rozporządzenie Nr 3 Wojewody Mazowieckiego z dnia 13 lutego 2007 r. w sprawie Warszawskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu,

- zakazy obowiązujące dla rezerwatu przyrody „Jeziorko Czerniakowskie” wynikające z zapisów ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody.

2.2.2 Wskazanie odbiorników wód opadowych i roztopowych, przy uwzględnieniu ich obecnej przepustowości i możliwości przyjęcia dodatkowego spływu bez szkód dla tych odbiorników i terenów sąsiednich. Określenie niezbędnych parametrów technicznych urządzeń wodnych (zbiorników, rowów i kanałów), będących odbiornikami wód opadowych i roztopowych, wskazanie budowli wodnych oraz odcinków rowów i kanałów koniecznych do przebudowy. Określenie zakresu niezbędnych prac projektowych i wykonawczych przy uwzględnieniu istniejącej i projektowanej zabudowy.

2.2.3 Stworzenie modelu hydraulicznego, określającego możliwe do wprowadzenia do urządzeń wodnych (kanałów, rowów, zbiorników) maksymalne ilości wód z nowo wybudowanych i projektowanych inwestycji w stosunku do przepływów istniejących.

2.2.4. Stworzenie i wykonanie modelu hydrogeochemicznego Jeziorka Czerniakowskiego, prognozującego stany zwierciadła wód przy różnych warunkach hydrologicznych/hydrogeologicznych i meteorologicznych, uwzględniającego wielkość zasilania ze źródeł w ujęciu wariantowym, z uwzględnieniem procesów infiltracyjnych samego Jeziorka Czerniakowskiego.

2.2.5. Wskazanie propozycji rozwiązań technicznych zasilania Jeziorka Czerniakowskiego w wodę z różnych źródeł, z uwzględnieniem stanu fizykochemicznego wód oraz technologii uzdatnienia/ podczyszczenia wód przed ich wprowadzeniem do odbiornika, w celu zachowania równowagi biologicznej i ograniczenia czynników drenujących (infiltracyjnych) zbiornika.

Analizie należy poddać możliwość zasilania Jeziorka Czerniakowskiego poprzez odwrócenie biegu Kanału Siekierkowskiego i wykonanie budowli rozrządowej piętrzącej na Kanale Głównym „A” na terenie ogródków działkowych w rejonie ul. Melomanów w Warszawie.

Analizie należy poddać także możliwość spiętrzenia wód gruntowych w okolicy Jeziorka Czerniakowskiego i wpływu takiego działania na poziom wody w zbiorniku.

2.2.6. Przedstawienie propozycji dwóch wariantów rozwiązań możliwych do wykorzystania przez zamawiającego, o których mowa w pkt 2.2.2. Należy porównać warianty pod względem technicznym i ekonomicznym oraz zaproponować i uzasadnić wybór wariantu rozwiązania. Warianty powinny odnosić się również do potencjalnego transferu biogenów do Jeziorka Czerniakowskiego (np. z nawożenia nowych terenów zieleni).

2.2.7. Wstępny harmonogram realizacji zadań według hierarchii potrzeb wraz z określeniem szacunkowych kosztów wykonania proponowanych rozwiązań, z uwzględnieniem kosztów wykupu gruntu, szacunkowych kosztów operacyjnych w ujęciu rocznym oraz szacunkowej wysokości ewentualnych przychodów z opłat za odprowadzanie wód opadowych i roztopowych.

2.2.8. Przedstawienie możliwych prawnie modeli realizacji przedsięwzięcia.

2.2.9. Określenie aspektów formalno-prawnych możliwych modeli finansowania i realizacji poszczególnych zadań lub ich elementów, w szczególności na obszarach objętych ustaleniami miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. Dla poszczególnych modeli finansowych należy wskazać podmioty realizujące ww. zdania, przy uwzględnieniu możliwości etapowej realizacji systemu zagospodarowania i odprowadzania wód opadowych i roztopowych przez różnych inwestorów.

2.2.10. Wskazanie propozycji działań naprawczych w kontekście odbudowania zanikłych zbiorowisk roślinności wodnej i nabrzeżnej zbiornika Jeziorka.

2.2.11. Wskazanie rozwiązań zapobiegających negatywnym wpływom (zanieczyszczenie) zlewni bezpośredniej zwłaszcza w jego północnej części oraz zlewni pośredniej na Jeziorko.

2.2.12.Przedstawienie propozycji monitoringu/kontroli wpływu zlewni pośredniej, w tym Kanału „W” (elementów związanych z odprowadzaniem wód do „Kanału W”) oraz wód gruntowych na aktualną kondycję wód w Jeziorku, w szczególności po przeprowadzeniu głównych prac rekultywacyjnych.
2.2.13. Przedstawienie propozycji monitoringu/kontroli stanu ekosystemu J. Czerniakowskiego wraz ze strefą nadbrzeżną.

3.1. Etap IV - Uzgodnienia i opinie

3.1.1. Tryb i forma uzgodnień z Zamawiającym zostanie określona w Harmonogramie Realizacji Przedmiotu Umowy, stanowiącym załącznik do umowy.

3.1.2. Opracowanie należy realizować w oparciu o wytyczne i uzgodnienia z Zamawiającym oraz z właścicielami i administratorami wykorzystywanych urządzeń i cieków.

3.1.3 Wykonawca musi uzyskać opinię zaproponowanych rozwiązań od Urzędu Dzielnicy Mokotów, Zarządu Zieleni m.st. Warszawy i Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie, a w przypadku propozycji dla rozwiązań kanalizacji deszczowej zamkniętej również
od MPWiK w m.st. Warszawie S.A. W przypadku braku uzyskania pozytywnych opinii, Wykonawca zobowiązany jest do przedstawienia wyjaśnień w formie pisemnej Zamawiającemu. Zamawiający zastrzega sobie prawo do ostatecznej decyzji.

3.1.4. Wykonawca musi uzyskać uzgodnienie Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska
w Warszawie dla proponowanych rozwiązań na obszarze objętym planem ochrony
dla rezerwatu przyrody „Jeziorko Czerniakowskie”.

3.1.5. Wykonawca jest zobowiązany do uczestnictwa w spotkaniach:

- roboczych, organizowanych przez Zamawiającego,

- posiedzeniach Komisji Rady Warszawy, rady Dzielnicy Mokotów i Branżowych Komisjach Dialogu Społecznego w przypadku omawiania tematów na tych forach,

- spotkaniach z mieszkańcami organizowanych przez Zmawiającego,

- posiedzeniu Miejskiej Komisji Architektonicznej w przypadku prezentacji tematu.

Powyższe spotkania dotyczą każdego etapu opracowania.