1,5 roku czekania na zielone światło

Plan został zamówiony przez spółkę „Miasto Ogród Czerniaków Sp. z o.o.” , powołaną 20 czerwca 1920 roku do „nabywania podmiejskich terenów, organizowania, urządzania i eksploatowania nowych dzielnic miejskich”.

Właściciele spółki, hrabia Adam Sobański, Michał Tarnowski, a od 20 kwietnia 1921 roku również spokrewniony z nimi, późniejszy premier, hrabia Aleksander Skrzyński, powierzyli wykonanie dzieła dwóm architektom. Nie byli to ludzie przypadkowi. Jeden to profesor Politechniki Warszawskiej i kierownik Katedry Architektury Polskiej Oskar Sosnowski, a drugi - kierownik biura planowania w Magistracie (i późniejszy projektant Podkowy Leśnej), architekt Antoni Jawornicki.

Ich „Projekt Rozplanowania Miasta Ogrodu Czerniakowa – modelowego osiedla domów w otoczeniu ogrodowym, łączącego komfort życia w mieście z pięknem i zdrowiem życia wsi” nie od razu zyskał aprobatę urzędów. Powstał bowiem już 26 listopada 1921 roku (taka data widnieje na projekcie), a zatem przez kolejne 1,5 roku, do czasu zatwierdzenia przez Ministerstwo, pozostawał tylko wizją kilku właścicieli ziemskich.

Dynamiczny rozwój

Po oficjalnym zatwierdzeniu, wizja projektantów szybko została podchwycona przez przyszłych inwestorów. Już dwa tygodnie później, 7 marca 1923 roku, w kasynie Sztabu Generalnego Wojska Polskiego na Pl. Saskim 2, 30 wysokich oficerów SG powołało do życia Spółdzielnię Mieszkaniowo-Budowlaną „Sadyba”. To ona po kilku latach doprowadziła do zagospodarowania terenów wokół Fortu domami oficerskimi, z których – jak donosi sekretarz Pierwszego Walnego Zebrania Spółdzielni Sadyba, kpt. SG Rytel - najmniejszy miał mieć „cztery pokoje na dole i dwa na górze wraz z wszystkimi ubikacjami” (tj. elektrycznością, wodociągiem, gazem) oraz ogród o powierzchni minimum 598 metrów kwadratowych.

Jednocześnie, na drugim krańcu planu Sosnowskiego i Jawornickiego, nad Jeziorem Czerniakowskim, a dokładnie przy ul. Goraszewskiej i Zacisznej, już w 1924 roku zaczęła powstawać, zaprojektowana przez Sosnowskiego, osada Spółdzielni Społem. Wokół osady, wzdłuż Goraszewskiej, wznoszono też pierwsze domy jednorodzinne.

Co zostało z pierwotnych planów

Od uzyskania zielonego światła dla budowy osiedla w 1923 roku, do początku wojny, w 1939 roku, Miasto Ogród Sadyba (wtedy jeszcze zwane Miasto Ogród Czerniaków i Sadyba Oficerska) rozrosło się do kilkuset domów z dużymi ogrodami, zgromadzonych głównie po wschodniej stronie założenia (czyli między Powsińską a Jeziorkiem Czerniakowskim). Wojna całkowicie przekreśliła plany rozwoju osiedla po zachodniej stronie ulicy Powsińskiej oraz na wschód od Jeziorka Czerniakowskiego. Dzięki temu nie doszło do realizacji przewidzianych w projekcie miejsc publicznych (takich jak ratusz, amfiteatr, kościół, czy ratusz) oraz nowatorskiego w skali świata pomysłu Sosnowskiego na segmenty na planie koła (tzw. okolnic).

Po wojnie, wiele zburzonych domów odbudowano w tym samym stylu co przed wojną, wzniesiono też nowe kwartały domów z ogrodami, nawiązujące charakterem do zabudowy, określonej w wypisie z księgi hipotecznej spółki Miasto Ogród Czerniaków z 1929 r.